Zmiany w prawie: zdalne szkolenia BHP, zmiany w badaniach lekarskich pracowników

Epidemia koronawirusa znacząco zmieniła sposób prowadzenia działalności gospodarczej, w tym również sposoby zatrudniania i szkolenia nowych pracowników. Zgodnie z Kodeksem pracy szkolenia BHP wstępne dla pracowników powinny odbywać się stacjonarnie, jednakże przepisy te zostały właśnie znowelizowane w tzw. tarczy 2.0, która dopuszcza organizowanie szkoleń BHP zdalnie w niektórych sytuacjach. Wprowadzone przepisy zmieniają również zasady wykonywania badań wstępnych.

Stan zagrożenia epidemicznego na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej obowiązuje od 14 marca 2020 roku. W związku z epidemią oraz wyzwaniami jakie stawia ten stan pojawił się szereg bardzo szybkich zmian legislacyjnych, które znacząco wpływają na prowadzenie działalności przez pracodawców. Pojawił się cały szereg regulacji dotyczących wynagrodzeń, prawa pracy, pomocy publicznej, a także szkoleń BHP oraz szkoleń BHP (bezpieczeństwo i higiena służby) oraz badań wstępnych, okresowych i kontrolnych dla pracowników.

Szkolenia BHP w prawie

Zgodnie z art. 2373 § 1 ustawy Kodeks Pracy z dnia 26 czerwca 1974 roku (Dz.U. z 2019 r. poz. 1040)  pracodawca ma obowiązek przeprowadzić szkolenie BHP lub BHS przed dopuszczeniem pracownika do wykonywania obowiązków. Oznacza to, że zapoznanie pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy lub bezpieczeństwa i higieny służby jest warunkiem koniecznym, którego spełnienie wymagane jest dla każdego nowego pracownika. W dotychczasowej praktyce gospodarczej tego typu szkolenia odbywały się z reguły w siedzibie pracodawcy bądź wyznaczonym ośrodku szkoleniowym.

W związku z zaistniałą sytuacją epidemiczną i koniecznością ograniczania kontaktów bezpośrednich ustawodawca zdecydował się wprowadzić szczególne rozwiązania prawne na czas epidemii. W ustawie z dnia 17 kwietnia 2020 roku o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-COV-2 (Dz.U. 2020 poz. 695) w art. 12e ust. 1 dopuszczono możliwość przeprowadzenia wstępnego szkolenia BHP/BHS za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Jakie zmiany w zakresie szkoleń BHP wprowadza Ustawa?

Wspomniane przepisy Ustawy o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-COV-2 zawierają kilka przepisów, którym warto poświęcić więcej uwagi.

1. Wstępne szkolenia BHP przeprowadzane zdalnie są możliwe do przeprowadzania, ale taka możliwość nie dotyczy niektórych grup pracowników (art. 12e ust. 1), tj.:

• pracowników nowo zatrudnianych na stanowiskach robotniczych,
• pracowników nowo zatrudnianych na stanowiskach, na których występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych,
• pracowników przenoszonych na stanowiska, o których mowa w ust. 1 i 2,
• uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu oraz studentów odbywających praktykę studencką.

2. Obowiązek przeprowadzenia okresowych szkoleń BHP lub BHS ulega wydłużeniu do 60. dnia od daty odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Oczywiście w sytuacji, gdy przeprowadzenie okresowego szkolenia BHP jest możliwe i nie stwarza zagrożenia dla zdrowia, nic nie stoi na przeszkodzie, aby zostało zorganizowane w pierwotnie wymaganym terminie. Decyzja w tym względzie należy do pracodawcy.

Jakie jeszcze przepisy związane z zatrudnianiem pracowników w czasie epidemii ulegają zmianie?

Standardowo zgodnie z art. 229 § 2 zd. pierwsze, § 4a oraz § 5 Kodeksu Pracy pracodawca ma również obowiązek skierowania pracowników na badania lekarskie: wstępne, okresowe i kontrolne. W związku z zaistniałą sytuacją epidemiczną ustawodawca wprowadził rozwiązania szczegółowe, tj. w w art. 12a ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. 2020 poz. 374) czasowo zawiesił obowiązek przeprowadzenia:

1. okresowych badań lekarskich pracowników,
2. badań lekarskich kierowców wykonujących przewóz drogowy,
3. badań psychologicznych kierowców wykonujących przewóz drogowy,
4. badań okresowych lekarskich i psychologicznych maszynistów.

W art. 31m ww. Ustawy ustawodawca dopuścił, że badania wstępne, okresowe i kontrolne, których ważność upłynęła po 7 marca 2020 roku zachowują swoją ważność, jednakże nie dłużej niż do upływu 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego.

Kierowanie pracownika na badania wstępne nie zostało jednak zniesione, pracodawcy wciąż są zobowiązani kierować pracowników na tego typu badanie, jednakże na podstawie z art. 12a ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. 2020 poz. 374) dopuszczalne jest:

• Przeprowadzenie badań w trybie zdalnym, np. za pośrednictwem rozwiązań z zakresu telemedycyny,
• Wydanie oświadczenia dopuszczającego do wykonywania pracy w trybie zdalnym,
• Przeprowadzenie badania i wydanie ww. oświadczenia możliwe jest okresowo nie tylko przez lekarza medycyny pracy, ale również przez lekarzy innych specjalizacji – jednak orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza niż lekarz medycyny pracy traci moc po upływie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Wszystkie wspomniane regulacje, chociaż wprowadzane na podstawie osobnych ustaw, mają na celu zapobieganie ograniczaniu możliwości zatrudniania pracowników, a przez to mają ograniczać negatywny wpływ na poziom zatrudnienia oraz zdolność przedsiębiorstw do utrzymania ciągłości działalności.

Przeczytaj też: Co oznacza skrót HR?